پارکینگ به‌عنوان یکی از اجزای اساسی در ساختمان‌ها، نقش مهمی در آرامش و رفاه ساکنان ایفا می‌کند. وجود پارکینگ مناسب به کاهش آلودگی، تسهیل تردد، حفظ حریم خصوصی و افزایش ایمنی خودروها کمک می‌کند. با توجه به مقررات ملی ساختمان و طرح تفصیلی شهرداری، ابعاد و نوع پارکینگ بر اساس کاربری ساختمان و تعداد واحدها تعیین می‌شود. در این مقاله از گروه سروین جدیدترین قوانین و ضوابط پارکینگ‌های مسکونی را بررسی می‌کنیم تا اطلاعات جامع‌تری در این زمینه به شما ارائه دهیم.
ضوابط کلی ساخت انواع پارکینگ
افزایش جمعیت و تمایل به شهرنشینی نیاز به ساخت پارکینگ را بیش از پیش ضرورت بخشیده‌است، از این‌رو داشتن فضایی برای پارک خودرو یا سایر وسایل نقلیه موتوری جزو حقوق شهروندی افراد به حساب می‌آید و ساختمان‌هایی که دارای این مزیت هستند امتیاز بیشتری در نزد خریداران دارند اما باید بدانید که برای جلوگیری از اختلافات و ابهامات محتمل در تعیین محدوده دقیق پارکینگ‌های عمومی و اختصاصی یک سری قوانین شفاف از سوی نظام مهندسی (مقررات ملی ساختمان) و سازمان شهرداری (طرح تفضیلی) در نظر گرفته شده که ما در این مقاله قوانین مقررات ملی را که در کل ایران یکسان است مبنا قرار داده‌ایم. موارد زیر جزو مهمترین قوانین ساخت پارکینگ است:
نوع پارکینگ
تنوع فضاهای ساختمانی، اداری، تجاری و … سبب شده‌است تا انواع مختلفی از پارکینگ ساخته شود که تمام آن‌ها در دو دسته عمومی و اختصاصی جای می‌گیرند. پارکینگ اختصاصی تنها مختص استفاده کاربران و ساکنان یک ساختمان است اما پارکینگ‌های عمومی توقفگاهی برای خودرو و سایر وسایل نقلیه موتوری عموم افراد به شمار می‌آیند. طبق ضوابط پارکینگ، این فضا از نظر ابعاد نیز به سه دسته پارکینگ کوچک، متوسط و بزرگ تقسیم‌بندی می‌شود که پارکینگ‌های کوچک عموما ظرفیت ۳ خودرو، پارکینگ‌های متوسط ظرفیت ۴ تا ۲۵ خودرو و پارکینگ‌های بزرگ ظرفیت پارک بیش از ۲۵ خودرو را دارند. پارکینگ‌ها بر اساس نوع کاربری‌شان در ساختمان، دسته بندی‌های مختلف دیگری به شرح جدول زیر نیز دارند:
| نوع پارکینگ | کاربری پارکینگ |
| همکف | این پارکینگ هم‌سطح (همکف) با زمین مراکز مسکونی و غیر مسکونی طراحی می‌شود که هر واحد با توجه به حریم پارکینگ خود یک فضای مجزا برای پارک خودرو دارد |
| زیرزمینی | این پارکینگ مختص ساختمان‌هایی است که شرایط و فضای لازم برای ساخت پارکینگ در طبقه همکف را ندارند |
| مشاع | پارکینگی است که بین واحدهای ساختمان به صورت مشترک و توافقی مورد استفاده قرار می‌گیرد |
| اختصاصی | پارکینگی است که منحصرا به یک واحد تعلق دارد و محدوده استفاده از آن در سند منزل یا اجاره‌نامه قید شده‌است |
| مزاحم | پارکینگی است که خودروها برای پارک و جابه‌جایی در آن دچار مشکل می‌شوند و معمولا یک خودرو پشت خودرو دیگر پارک می‌شود |
ابعاد پارکینگ
طبق ضوابط شهرداری احداث حداقل یک پارکینگ برای هر واحد از ساختمانی با متراژ زمین بیشتر از ۶۰ مترمربع الزامی است، بنابراین امکان دریافت پروانه ساختمان بدون در نظر گرفتن پارکینگ برای هر واحد امکان‌پذیر نیست. البته اگر ساختمان مد نظر کشش لازم برای تأمین پارکینگ را نداشته‌باشد به کمک تبصره‌هایی مانند استفاده از پارکینگ‌های جانشین تا شعاع حداکثر ۲۵۰ متری یا پارکینگ‌های مازاد دیگر املاک تا شعاع ۲۵۰ متری و … می‌توان جواز ساخت را دریافت کرد.
طبق مقررات ملی ساختمان ابعاد پارکینگ برای هر ماشین سواری معادل عرض ۲.۵ متر و طول ۵ متر است که در شرایط خاص که ملک متراژ کمی دارد می‌توان با استفاده از نصب تجهیزات مختلف مثل آینه‌های جانبی و … ایمنی افراد و وسایل نقلیه را تضمین نمود. در ضوابط پارکینگ سازی به تردد افراد معلول نیز توجه شده که طبق آن پنج درصد از متراژ کل پارکینگ باید به این افراد اختصاص یابد. هنگام ساخت پارکینگ معلولین باید حداقل عرض ۵۰/۳ متر را در نظر بگیرید.
- ابعاد مورد نیاز برای ساخت یک پارکینگ به دهانه عرض حداقل ۵۰/۲ متر، دو پارکینگ حداقل ۵۰/۴ متر و … است. به ازای اضافه شدن هر پارکینگ، دو متر به ابعاد فضا باید اضافه شود.
- هر ۴۰ متر مربع از فضای حیاط به عنوان یک پارکینگ در نظر گرفته می‌شود.
- حداقل عرض رمپ برای ساختمان‌های مسکونی ۵۰/۲ و برای پارکینگ تجاری ۵۰/۳ متر است.
- عرض استاندارد برای ورودی پارکینگ ساختمان‌ها حداقل ۳ متر در نظر گرفته شده اما این ابعاد برای پارکینگ حیاط، بین ۸۰/۲ تا ۵۰/۴ متر متغیر است.
- یک پارکینگ استاندارد از کف تا سقف باید حداقل ۴۰/۲ تا حداکثر ۳ متر ارتفاع داشته‌باشد.
- فضای گردش خودرو باید ۵ در ۵ در نظر گرفته شود.
- اگر پارکینگ مابین دو دیوار بسته باشد باید ۵۰ سانتی متر به عرض پارکینگ اضافه گردد.
- در نظر گرفتن ۱۵ متر فضا برای چرخش ۱۸۰ درجه خودرو در پارکینگ الزامی است.
- در نظر گرفتن ۱۵ درصد شیب در ساخت پارکینگ‌های خصوصی و ۱۲ درصد یا کمتر در ساخت پارکینگ‌های عمومی الزامی است که این شیب در حد فاصل یک متری ابتدا و انتهای رمپ باید معادل ۱۰ درصد یا کمتر باشد.
- در نظر گرفتن حداقل ۵۰/۶ متر شعاع گردش رمپ از آکس رمپ قوسی الزامی است.
- در نظر گرفتن شیب مثبت برای رمپ با رعایت اصول استاندارد نورگیری زیرزمین بلامانع است.
- عرض ورودی پارکینگ برای پارکینگ‌های کوچک حداقل ۵۰/ ۲ متر، پارکینگ‌های متوسط حداقل ۵۰/۳ متر و پارکینگ‌های بزرگ حداقل ۵ متر است.
- در نظر گرفتن حداقل ارتفاق ۸۰/۱ متر در وردی پارکینگ الزامی است.
- حداقل ارتفاع مجاز و مفید برای پارکینگ‌های کوچک ۲۰/۲ و برای پارکینگ‌های متوسط و بزرگ حداقل ۴۰/۲ سانتی‌متر است.
تعداد پارکینگ
در مقررات و ضوابط پارکینگ، تعداد پارکینگ با توجه به الزاماتی مانند مساحت و متراژ، در نظر گرفتن اصول ایمنی، نوع فعالیت، اولویت‌های محیط زیستی و تردد افراد معلول به ساختمان به صورت زیر تعیین می‌شود:
| متراژ واحد مسکونی/ شرایط ساختمان | تعداد پارکینگ |
| کمتر از ۱۵۰ متر | ۱ |
| ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر | ۱.۵ |
| بیشتر از ۲۰۰ متر | ۲ |
| واحد مسکونی با تعداد فرد | یک واحد معاف از پارکینگ |
| مجتمع آپارتمانی تا ۴ واحد | به ازای هر ۲ واحد ۱ پارکینگ |
توجه داشته‌باشید در ساختمان‌هایی که تعداد واحدهای آن‌ها ۴ یا کمتر است امکان استفاده از ۳۲ متر پارکینگ وجود دارد ولی در ساختمان‌هایی با تعداد بیشتر از ۴ واحد مانند پروژه کاشانی ۱، ساخت تا ۴ پارکینگ به متراژ ۵۰ مترمربع بلامانع است که به ازای یک واحد بیشتر، داشتن یک پارکینگ الزامی است.
ضوابط ساخت پارکینگ
ضوابط پارکینگ سازی طبق قوانین مقررات ملی ساختمان شامل موارد زیر است:
- در طراحی پارکینگ‌ها باید امکان دسترسی به آب لوله‌کشی در نظر گرفته شود.
- امکان ساخت دو درب برای پارکینگ تنها برای ملک‌هایی با بر بیشتر از ۲۰ متر مجاز است.
- تمامی پارکینگ‌ها باید به سیستم اطفاء حریق مجهز باشند.
- در ساخت پارکینگ‌های شیب‌دار حتما باید از مصالح استاندارد و غیر لغزنده استفاده کرد.
- در طراحی پارکینگ باید برای دفع آب‌های سطحی از شیب‌بندی مناسب استفاده کرد. همچنین واجب است تمهیدات لازم جهت عدم ورود آب از دهانه ورودی پارکینگ به داخل ساختمان در نظر گرفته شود.
- شیوه ساخت پارکینگ باید به گونه‌ای باشد که پارک خودرو مانع از باز شدن درب آسانسور، انبار و .. نشود.
- کف پارکینگ باید با مصالح قابل شست‌وشو ساخته شود. ایجاد کف‌شور نیز الزامی است.
- مقاوم‌سازی ستون‌ها و دیواره‌های پارکینگ در برابر آتش‌سوزی الزامی است.
- به ازای هر ۲۰ واحد باید یک پارکینگ برای افراد معلول در نظر گرفت.
- اگر رمپ پارکینگ در حیاط ساختمان وجود دارد جزو زیربنا محاسبه نمی‌شود.
- طراحی ستون در پارکینگ‌های بزرگ و متوسط الزامی است. در این مورد در نظر گرفتن حداقل فاصله داخل به داخل ۵۰/۴ متر ستون‌ها برای پارک دو خودرو با فضای مانور ۵ متر بلامانع است. در ضمن در صورتیکه فاصله دو ستون با هم حدود ۵۰/۶ متر باشد مجاز به پارک ۳ خودرو در کنار هم و مابین ستون‌ها هستید.
- در پارکینگ‌های متوسط و بزرگ حتما باید علایم هشداردهنده و علایم راهنمایی و رانندگی در جای مناسب نصب گردد.
- در پارکینگ‌های بزرگ حتما باید تمهیدات لازم برای مجزاسازی مسیرهای ورودی و خروجی خودروها در نظر گرفته شود.
- پارکینگ‌های عمومی در پروژه‌هایی مانند پروژه جردن حتما باید به سرویس‌های بهداشتی با متراژ مناسب مجهز باشند.
- طبق ضوابط پارکینگ سازی جهت تردد خودروها در کنار هم و فضای پشت آن‌ها حتما باید حداقل عرض ۳ متر برای مسیر آزاد آن‌ها در نظر گرفته شود.
- دسترسی مستقیم طبقات به پارکینگ‌های زیرزمینی الزامی است. بهتر است در این نوع پارکینگ‌ها پله و آسانسور در انتهای بنا و در کنار دیوار همسایه در نظر گرفته شود.
- در پارکینگ‌های همکف بهتر است راه پله در قسمت انتهایی زمین تعبیه شود.
- در نظر گرفتن فضای ۸۰ سانتی‌متری در کنار خودرو پارک شده برای تردد افراد الزامی است.
- عرض درب ورود پارکینگ‌های کوچک و متوسط حداقل ۳ متر و پارکینگ‌های بزرگ حداقل ۶ متر باید در نظر گرفته شود.
- طبق ضوابط پارکینگ سازی طراحی راه پله‌ها باید با پارکینگ هم‌خوانی داشته‌باشد.
- اگر پارکینگ درب ورودی پیاده دارد عرض آن نباید کمتر از ۹۰ سانتی‌متر باشد.
- اراضی و املاکی که بر آن‌ها بیشتر از ۶ متر است باید تمهیدات لازم برای ساخت ورودی مجزا به محوطه پارکینگ و ورودی پیاده به ساختمان را اتخاذ نمایند.
مهمترین اصول در ساخت پارکینگ
طبق گفته منبع معتبر squeegeesquad هنگام ساخت پارکینگی مناسب و کاربردی به منظور رفاه بیشتر حال ساکنین، کاهش استرس آن‌ها و افزایش امنیت خودروها نه تنها باید ضوابط پارکینگ سازی را لحاظ کنید بلکه موظف به رعایت اصول مهم زیر نیز هستید:
- پارکینگ را با در نظر گرفتن هدف و نیاز جمعی ساکنین طراحی کنید.
- با رعایت اصول ساختمان سازی و طراحی شیک و اصولی از حداکثر فضا برای ساخت پارکینگی مناسب استفاده کنید.
- محوطه پارکینگ را با شیب و سیستم‌های زهکشی مناسب برای هدایت آب باران از سطح طراحی کنید.
- عناصر محوطه سازی را برای افزایش زیبایی پارکینگ در نظر بگیرید.
- از روشنایی مناسب در سراسر پارکینگ برای افزایش ایمنی و امنیت، به ویژه در طول شب استفاده نمایید.
- پارکینگ را به گونه‌ای طراحی کنید که با استانداردهای دسترسی، از جمله فراهم کردن فضاهای پارکینگ در دسترس، رمپ‌ها و مسیرها مطابقت داشته‌باشد.
- در طراحی و ساخت پارکینگ، مواد سازگار با محیط زیست را انتخاب کنید چرا که مصالح پایدار به استحکام کلی ساختمان‌ها کمک می‌کند.
- فضاهای پارکینگ را بر اساس مقررات و استانداردهای صنعتی محاسبه کنید.
- برای راهنمایی رانندگان و عابران پیاده علائم واضح و عناصر راه‌یاب را در پارکینگ نصب کنید.
جمع بندی
در دنیای پیچیده امروز با وجود تعداد زیاد خودروها و افزایش بیش از پیش جمعیت، ضرورت طراحی و ساخت پارکینگ برای کلیه اماکن و مراکز مسکونی و غیر مسکونی بیشتر از هر زمان دیگری احساس می‌شود، به همین علت طراحی مناسب پارکینگ برای دسترسی ایمن و کارآمد به داخل و خارج از فضاهای پارکینگ امری غیر قابل اجتناب است که هم به ارزش ملک شما می‌افزاید و هم باعث آرامش خاطر ساکنین می‌شود. از این‌رو سازمان‌های زیربط برای ایجاد چارچوبی یکسان و قانونمند برای استفاده عموم افراد از فضای پارکینگ بدون ایجاد کمترین تنش و مناقشه، یک سری قوانین و ضوابط لازم‌الاجرا را تدوین کرده‌اند که هر سازنده توانمندی باید نسبت به آن‌ها آگاهی کامل داشته‌باشد. ما در گروه سروین مهمترین ضوابط پارکینگ سازی را در این مقاله در اختیار شما قرار دادیم. به منظور دریافت اطلاعات بیشتر می‌توانید از طریق راه‌های ارتباطی موجود با مهندسین ما در تماس باشید.
پروژه های انجام شده توسط گروه مهندسین سروین:
خدمات انجام شده توسط گروه مهندسین سروین:
پیش فروش آپارتمان منطقه ۵ تهران
پیش فروش آپارتمان منطقه ۱ تهران
سوالات متداول
چه تفاوتی بین پارکینگ عمومی و اختصاصی وجود دارد؟
پارکینگ اختصاصی تنها مختص استفاده کاربران و ساکنان یک ساختمان است که محدوده استفاده از آن در سند ملک یا اجاره‌نامه قید شده اما پارکینگ‌های عمومی توقفگاهی برای خودرو و سایر وسایل نقلیه موتوری عموم افراد هستند.
تعداد پارکینگ چگونه تعیین می‌شود؟
تعداد پارکینگ عموما بر اساس متراژ واحد ساختمانی و یا تعداد نفرات تعیین می‌شود که برای واحدهای کمتر از ۱۵۰ متر ۱ پارکینگ، واحدهای ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر ۱.۵ پارکینگ و واحدهای بالای ۲۰۰ متر ۲ واحد در نظر گرفته می‌شود.
ضوابط ارتفاع مفید برای انواع پارکینگ‌های ساختمانی چگونه است؟
ضوابط ارتفاع مفید و مجاز برای پارکینگ‌های کوچک حداقل ۲۰/۲، پارکینگ‌های متوسط و بزرگ حداقل ۴۰/۲ متر است.
2 پاسخ
مقاله خیلی خوبی بود. فقط می‌خواستم بدونم که آیا امکان دریافت پروانه ساخت بدون در نظر گرفتن پارکینگ وجود داره؟
خوشحالیم که مقاله برای شما مفید بوده! طبق مقررات ملی ساختمان، احداث حداقل یک پارکینگ برای هر واحد از ساختمانی با متراژ بیشتر از ۶۰ مترمربع الزامی است. البته در شرایط خاص، می‌توان با استفاده از پارکینگ‌های جانشین یا پارکینگ‌های مازاد دیگر املاک تا شعاع مشخصی، جواز ساخت را دریافت کرد.